Op zaterdag 22 mei is het de Dag van de biodiversiteit. Een belangrijke dag, want tussen liefhebbers van groene stroom en biodiversiteit, is een makkelijke link te leggen. Tegelijkertijd kunnen windmolens een bedreiging vormen voor de natuur in de omgeving. Bijvoorbeeld voor vogels en vleermuizen. Daarom doet Bureau Waardenburg in opdracht van Burgerwindpark De Spinder onderzoek naar vleermuizen in het windpark.

Het onderzoek naar vleermuizen is verplicht vanuit de ontheffing van de Wet Natuurbescherming. “Alle vleermuizen worden beschermd vanuit de Europese Habitatrichtlijn”, legt Martijn Boonman, ecologisch adviseur van Bureau Waardenburg uit. “De draaiende wieken van windmolens maken slachtoffers onder deze dieren. Een van de voorwaarden in de ontheffing is daarom dat er onderzocht wordt bij welke omstandigheden  vleermuizen in het rotorbereik voorkomen en dus risico lopen om slachtoffer te worden. Denk aan factoren als windsnelheid en temperatuur. Dat onderzoek doen we aan de hand van geluidsapparatuur. Vleermuizen maken zelf geluid om te navigeren, zogenaamde echolocatie. De apparatuur neemt deze geluiden op. Zo kunnen we precies bepalen bij welke omstandigheden het risico op slachtoffers het grootst is. Op die momenten worden de molens stilgezet.”

Start onderzoek
Eigenlijk zou de apparatuur al in 2020 geplaatst worden. “Maar aangezien de meetinstrumenten bovenin de gondel (het huis) van de turbines geplaatst moeten worden, is dit door corona uitgesteld. Het is namelijk onmogelijk om bijvoorbeeld in de lift naar boven afstand te houden. Gelukkig kon het alsnog in maart 2021. Het onderzoek doen we een jaar lang, waarna we de stilstandsvoorziening kunnen vaststellen.”

Bedreiging
Boonman ziet de noodzaak voor een dergelijke aanpak. “Op dit moment gaat het met de meeste vleermuizensoorten goed. Dat is anders geweest. Eind jaren 70, begin jaren 80 was er een flinke daling in het aantal vleermuizen onder meer door het gebruik van landbouwgif. Momenteel spelen er grote ontwikkelingen die nadelig kunnen zijn voor vleermuizen. Zo isoleren steeds meer mensen hun huis, waaronder de spouwmuren. En dat is nou net een fijne plek voor vleermuizen. Daarnaast worden naar aanleiding van de klimaatdoelen steeds meer windparken gerealiseerd.”

Inschatting
Bureau Waardenburg doet het onderzoek in opdracht van de eigenaren van een windpark, zo ook bij Burgerwindpark De Spinder. “Eerst maken we een inschatting. Die inschatting was best lastig voor Burgerwindpark De Spinder. Naast informatie uit meetapparatuur, vergelijk je eerdere onderzoeken uit de literatuur. En aangezien er maar weinig windparken bij een afvalverweking zijn geplaatst, is dat moeilijk vergelijken. We konden wel vaststellen dat er relatief veel vleermuizen in de omgeving actief zijn. Zij verblijven waarschijnlijk in de naastgelegen bossen. Maar het eenjarige onderzoek in de windmolen is veel nauwkeuriger.”

Stilstand
Stel dat er veel activiteit wordt waargenomen, staan de molens dan vaak stil? “Naar verwachting valt dat wel mee. Vleermuizen zijn ’s nachts actief in het rotorbereik bij hoge temperaturen en een lage windsnelheid gedurende een beperkte tijd van het jaar. Dat zijn geen omstandigheden waarin je veel energie opwekt met een windmolen. Het zal in die zin niet van grote invloed zijn op de hoeveelheid opgewekte energie.” De stilstand kan de vleermuissterfte wel sterk verminderen.

Biodiversiteit
Biodiversiteit gaat over alle plant- en diersoorten. Ze leven met elkaar samen en zijn van elkaar afhankelijk. Maar zodra er te veel soorten verdwijnen of juist één soort te veel overheerst, verdwijnt die natuurlijke balans en komen alle soorten, inclusief wij mensen, in de problemen. Veranderingen in het milieu, die veroorzaakt worden door natuurlijke processen en door menselijke activiteiten, leiden tot het uitsterven van soorten en de vermindering van de biodiversiteit. Op aarde leven zo’n 8 miljoen planten- en diersoorten. Van die 8 miljoen, zullen 1 miljoen soorten binnen enkele tientallen jaren uitsterven. Daar is achteraf niets meer aan te doen.